Ga naar inhoud
Center of Tilburg

Opgravingen op de Oude Markt werpen licht op de beginselen van Tilburg

Een stad voortdurend in transitie 

Voor de oplettende passanten van de Oude Markt was er de afgelopen weken duidelijk iets aan de hand tegenover de Heikese Kerk. Een grote put met werkers die aan het graven waren. Een fascinerend toneel in het openbaar; de eerste archeologische opgraving in de binnenstad. We kregen de kans om  gemeentelarcheoloog Guido van den Eynde te spreken over de opgravingen.

Beeld header: Guido van den Eynde 

Hoe komt het dat deze opgravingen juist nu plaatsvinden? 

Door de komst van het Stadsforum zal de Oude Markt opnieuw worden ingericht. Het gebied van de Oude Markt is van bijzonder groot historisch belang voor de stad omdat er sterke aanwijzingen zijn dat het begin  van Tilburg rondom het gebied van de Oude Markt zijn gestart. Er is weinig historische documentatie over het betreffende gebied uit die periode. Daarom is het belangrijk om onderzoek te doen naar de archeologische sporen die bewaard zijn gebleven in de grond voordat ze verloren gaan. 

Wat is er onderzocht? 

Vroeger was de Oude Markt verdeeld in twee delen: één met graven rond de Heikese kerk en een ander deel waar mensen woonden. . In de eerste fase werden drie proefputten gegraven om meer te weten te komen over de begravingen bij de kerk, de oude gebouwen rond de Oude Markt en de vroegste bewoningslagen. Het doel is om te achterhalen of de bewoning rond 1200 begon of zelfs eerder, zoals bij andere locaties in Tilburg. Er wordt ook onderzoek gedaan naar de omgeving van de kerk en het grafveld.

Met dit onderzoek hopen ze meer te ontdekken over het leven van de vroegere bewoners en de bouwgeschiedenis van de Heikese kerk. Er zal worden gekeken of er aanwijzingen zijn dat welgestelde mensen hier hebben gewoond, en ze zullen onderzoeken hoe de openbare ruimte in de loop van de tijd veranderde en hoe deze werd gebruikt.

Hoe is het project rondom de opgravingen ontstaan? 

Dit project is gestart vanwege het gemeentelijk beleid in Tilburg. Wanneer er door verbouwingen en werkzaamheden archeologische informatie dreigt te verdwijnen, stelt de gemeente een verplicht onderzoek in voordat de werkzaamheden van start kunnen gaan. 

De Oude Markt vormde daarbij een bijzondere kans omdat er in de archieven maar beperkte informatie beschikbaar is over de ontwikkeling en indeling van het gebied. Het archeologische onderzoek zou daar inzicht in kunnen geven.

Wie helpen er mee aan dit onderzoek? 

De opgravingen worden  aangestuurd door de gemeente Tilburg  en het interne archeologie team. Voor de opgravingen werkt de gemeente samen met het ervaren opgravingsbedrijf BAAC, de gemeente zelf voert de opgravingen niet uit. Daarnaast is er ondersteuning van studenten archeologie van de Universiteit Leiden en enthousiaste amateurarcheologen die actief zijn op de opgravingssite. 

Hoe is de plek uitgekozen voor de opgravingen? 

Voorafgaand aan een archeologisch opgraving wordt er een uitgebreid bureauonderzoek uitgevoerd. Historische aanwijzingen uit documenten en tekeningen maken het mogelijk om een verwachting te formuleren. Deze verwachting toets je middels opgravingen. Meestal worden er proefsleuven gegraven om te controleren of de opgravingen genoeg archeologische vondsten kunnen opleveren. De laatste mogelijkheid  hadden de archeologen niet voor de Oude Markt.

Archeologische lagen: Foto: Wilfried Scholte

Middeleeuwse oven - Foto door: BAAC

Bij het kiezen van de locatie moest er goed gelet worden op kabels, leidingen, terrassen van horecagelegenheden, de bereikbaarheid voor hulpdiensten, looppaden en bevoorrading van winkels. Het gebied wat nog geschikt en veilig bleek voor de opgravingen werd uiteindelijk de huidige locatie van de opgravingen. Het was daardoor nog een vraag of er iets gevonden zou worden. Uiteindelijk bleek de locatie een rijke bron van archeologische informatie. 

Wat is er tot nu toe gevonden? 

Een bijzondere vondst is de ontdekking van een zuiltje uit Doornikse kalksteen van de voormalige kerk Deze natuursteen werd  in de middeleeuwen in Vlaanderen veel gebruikt, maar komt in onze streken nauwelijks of niet voor. Dit kleine zuiltje werpt een licht op het interieur van de oorspronkelijke kerk, wat suggereert dat het een complex bouwwerk was in plaats van een eenvoudige kapel. Het dateren van de kerk blijft een uitdaging, maar het werpt interessante vragen op over wie deze kerk bouwde en waarom.

Daarnaast zijn er scherven gevonden die erop duiden dat de samenleving die onderzocht is veel ouder is dan eerst gedacht. Naar schatting stammen ze uit 1000 en 1100 in plaats van 1200 waar eerst vanuit werd gegaan. 

Wat gebeurt er na zo’n opgraving? 

Na de opgraving wordt de grond weer teruggestort en wordt de straat hersteld tot de oude staat. De vondsten van de opgravingen worden naar een laboratorium gestuurd voor verdere analyses en onderzoek. Daaruit kan men verdere informatie halen. `

Wanneer beginnen de volgende opgravingen? 

Een exact tijdstip  en locatie moeten nog worden vastgesteld. Naar verwachting start een volgende fase in  november. Daarnaast wordt er in het nieuwe jaar ook naar een passend moment gezocht voor de laatste definitieve fase van het archeologisch onderzoek. 

Een stad in transitie

Door te begrijpen hoe de plek rond die oude kerk in de loop van de tijd is veranderd. En door inzicht te krijgen in hoe Tilburg van een klein dorpje naar een echte stad is gegaan, kunnen we beter begrijpen hoe steden en dorpen in het algemeen groeien en veranderen. Zo zien we dat Tilburg vanaf de beginselen tot nu een stad in transitie is geweest.

Houd onze website en social media in de gaten voor de nieuwe reeks opgravingen, we zullen Guido van den Eynde weer spreken wanneer een volgende fase in het onderzoek van start gaat! 

De opgravingen hebben ook regionale en lokale aandacht ontvangen. Zo publiceerde het Brabants Dagblad een artikel over de opgravingen en verscheen er een artikel op Omroep Tilburg waar verdere toelichting wordt gegeven over de vondsten en het onderzoek. 

Ontdek de nieuwtjes van de stad

Deze website gebruikt cookies

Deze website maakt gebruik van cookies die noodzakelijk zijn om de website zo goed mogelijk te laten functioneren. Door op accepteren te klikken, geef je aan hiermee akkoord te gaan.

Meer informatie over cookies